واکاوی تأثیر باورهای کلامی بر فهم حدیث و آسیب‌های آن

در میان دانش‌های حدیثی، دانش «فقه الحدیث» از اهمیت بسزایی برخوردار است. عالمان و پژوهش‌گران عرصۀ دانش حدیث و اصول الفقه، فهم حدیث و متن را در گرو طی‌کردن دو مرحله می‌دانند: یکی معنای متن (مراد استعمالی) و دیگری فهم مقصود (مراد جدی). مرحلۀ اول را می‌توان با روش و ابزار خاص خود پشت سر گذاشت؛ اما فهم مقصود گوینده تنها از طریق بهره‌مندی از قراین امکان‌پذیر است. به ‌نظر می‌رسد که باورهای کلامی یکی از قراینی است که می‌توان از آن برای فهم مقصود بهره برد. این نوشتار درصدد تبیین چگونگی استفاده از باورهای کلامی در فهم حدیث است. همچنین تلاش می‌کند آسیب‌های این قرینه را شناسایی کند. با بررسی انجام‌شده روشن شد که در صورت داشتنِ شرایط پنج گانه، می‌توان به باورهای کلامی به عنوان قرینۀ متصل لبّی برای فهم حدیث استناد کرد. شش آسیب جدی را نیز شناسایی و بررسی کرده‌ایم که متوجه این قرینه‌اند.